«لیتیوم» ارزش خشک شدن دریاچهها را دارد؟
تاریخ انتشار: ۱۴ شهریور ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۹۳۷۶۷۱
بررسیها نشان میدهد که اگر چه خشکسالی و سدسازی موجب خشکیدن دریاچههای داخلی شده و تلاشهایی برای احیای آنها هم انجام شده، اما این خشکیدن در پس خود منابع مالی زیادی (استخراج لیتیوم) به همراه دارد.
به گزارش ایرنا، خشکیدن دریاچههایی مانند ارومیه، دریاچه نمک قم، بختگان، هامون، جازموریان و ... در ایران که تقریبا از اواخر دهه هفتاد نمایان شد، دلایل متعددی دارد که هر یک در جای خود قابل بررسی است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
اما به استناد گزارشهای رسانهای، وجود منابع عظیم «لیتیوم» در کف این دریاچهها شاید یکی از دلایل توجه ناکافی به روند خشک شدن این منابع مهم طبیعی و تعلل در احیای آن باشد.
لیتیوم و کاربرد آن
بیشترین و بزرگترین دخایر لیتیوم دنیا در بولیوی و افغانستان وجود دارد که حتی تعدادی از کارشناسان یکی از دلایل کودتای بولیوی و جنگ امریکا در افغانستان به ویژه در دوران ترامپ را دسترسی به معادن غنی لیتیوم در این کشور میدانستندلیتیوم یک فلز قلیایی نقرهای-سفید و نرم با عدد اتمی ۳ است.
این عنصر در شرایط استاندارد دما و فشار سبکترین فلز و کم چگالیترین عنصر جامد است. به دلیل واکنشپذیری بالای لیتیوم، هرگز نمیتوان آن را به صورت عنصر آزاد در طبیعت پیدا کرد و همواره در بخشی از یک ترکیب شیمیایی که بیشتر یونی است، پیدا میشود.
از آنجایی که لیتیوم در آب حل میشود، به صورت یون در آب اقیانوسها و به صورت نمک در آبها و [خاک]رس هم دیده میشود. لیتیوم و ترکیبهای آن کاربردهای فراوانی دارند از آن جمله در شیشه و سرامیک پایدار در برابر گرما، آلیاژهای با مقاومت بالا نسبت به وزن که در فضاپیماها کاربرد دارد، باتریهای لیتیوم خودروهای برقی و در مصارف پزشکی به عنوان دارو است.
بزرگترین معادن لیتیوم ایران هم در شرق کشور و در استان خراسان جنوبی در شهر نهبندان و اطراف بیرجند قرار دارد. بعد از آن دریاچه نمک قم، چهارمحال و بختیاری و اصفهان هم دارای این معدن هستند. این ماده یک نوع خاک معدنی هست که حتی از آب شور هم به دست میآید.
چند دریاچه در ایران خشک شده است؟
شاید نتوان به درستی تعداد دریاچههای خشک شده ایران را به دست آورد، اما برخی از آنها را به دلیل اهمیت اکولوژیکی میتوان مد نظر داشت. مهمترین و بزرگترین آن، دریاچه ارومیه است که به نظر میرسد این روزها نفسهای آخر را میکشد و چیزی تا مرگ کامل آن باقی نمانده است.
دریاچههای هامون در استان سیستان و بلوچستان در مرز شرقی ایران، دریاچههای کافتر، بختگان، مهارلو، پریشان و طشک در استان فارس، دریاچه جازموریان در جنوب کرمان و غرب سیستان و بلوچستان، تالاب گاوخونی در استان اصفهان، دریاچه نمک و حوض سلطان در استان قم و ... از جمله مهمترین دریاچههای خشک شده ایران هستند که دست بر قضا برخی از آنان مانند دریاچه نمک قم، تالاب حوض سلطان، دریاچه ارومیه و ... از جمله مهمترین منابع غنی «لیتیوم» هستند.
ایران از معدود کشورهایی است که به مقادیر مناسبی از ذخایر عناصر نادر خاکی و فلزات با ارزش دسترسی دارد که بعد از فرآیند اکتشافات پهنههای معدنی در سال ۱۳۹۳، شناسایی ذخایر لیتیوم از جمله اتفاقاتی بود که در این اکتشافات رخ داد و فلزات کمیابی مانند فلز لیتیوم در مناطق مختلف کشور در مقادیر مناسب رصد شد و استحصال نیمهصنعتی آن در دستور کار قرار گرفت.
لیتیوم اکنون در بازارهای جهانی به صورت فلز، حدودا با قیمت ۱۶۰ دلار به ازای هر کیلوگرم به فروش میرسدبیشتر عناصر نادر خاکی و فلزات کمیاب برای استخراج به تکنولوژی بالایی نیاز دارند و بر خلاف دیگر محصولات معدنی در حجم کم و در ابعاد کیلوگرم خرید و فروش میشود که همین امر به علت قیمت بالای آنها و سختی استحصالشان بوده و در صورتی که بتوان در استحصال و تولید این مواد به مزیت رسید، در عمل ارزش افزوده بالایی خواهند داشت، زیرا فلزی مانند لیتیوم در صنایع «هایتک» مصارف بسیاری دارد و استفاده از آن از سال ۲۰۱۵ تاکنون بیش از ۱۰ برابر افزایش داشته است.
اکتشاف و استخراج این فلز نیاز به فناوریهای بالایی دارد و با توجه به اینکه امروز دنیا به سمت اتومبیلهای الکترونیکی پیش میرود که باتری آنها نیز از لیتیوم ساخته میشود، از این فلز با ارزش به عنوان یکی از نیازهای تکنولوژی روز یاد میشود.
لیتیوم اکنون در بازارهای جهانی به صورت فلز، به طور تقریبی ۱۶۰ دلار به ازای هر کیلوگرم به فروش میرسد، همچنین کنسانتره آن با کیفیتهای «درجه کیفیت ساخت باطری»، «کربنات لیتیوم» و «کنسانتره» به ترتیب در حدود ۲۰ هزار دلار، هفت دلار و پنج دلار در هر تن به فروش میرسد.
شاهماهی که به نفع سودجویان شد
چنانچه مشخص است فلز لیتیوم یکی از فلزهای گرانبهایی است که در سالهای اخیر برای مصارف مختلف مورد استفاده قرار گرفته و تقاضای زیادی در بازارهای جهانی برای آن وجود دارد، بهگونهای که قیمت این فلز در بازار شانگهای، طی کمتر از ۸ ماه بیش از ۴۰۰ درصد افزایش داشته است.
این مطلب با توجه به استخراج تخصصی و سخت این فلز که بیشتر از آب شور اقیانوس و کف دریاها به دست میآید، اما در ایران در عمق نیممتری و در برخی موارد از سطح دریاچههای خشک شده و به سهولت به دست میآید. این موضوع مانند صید شاهماهی است که از برنامههای نامتوازن توسعه، به ویژه در زمینه احداث سدها و خشک شدن تالابها و به نفع سودجویان و مخالفان احیا دریاچهها رقم زده شد.
البته شاید برداشت به این شیوه بسیار راحت و بدون دردسر و کم هزینه باشد، اما در بلند مدت تاثیرات بسیار زیادی بر اکوسیستم داشته و مرگ بسیاری از دریاچهها و تالابها به منزله مرگ طبیعت و خالی از سکنه شدن منطقه درگیر این روند است.
بررسی وضعیت حمایت از محیطزیست در دنیا به حدی جدی است که کشوری مانند سوئد در اروپا با وجود داشتن بزرگترین معدن طلای اروپا (بولیدن)، آن را از سال ۱۹۶۷ تعطیل کرده و تنها دو شرکت معدنی لوندین و سوندیک در این کشور مشغول به کار هستند. استفاده از ذخایر معدنی در حوزه اقتصاد بسیار مهم و ضروری است.
این نحوه استفاده زمانی از اهمیت برخوردار است که بر مبنای اصول توسعه پایدار باشد. سوئد ترجیح داده تا به جای درآمدزایی از معادن، در صنعت گردشگری سرمایهگذاری کند، تا از این طریق محیطزیست خودش را حفظ کرده و درست در زمانیکه بیشتر نقاط دنیا با مشکل کمآبی و فرونشست روبرو هستند، این کشور وضعیت بسیار خوبی داشته و بعید نیست تا در آینده به یکی از معدود مکانهای دنیا برای مهاجرت و فرار از وضعیت بحرانی محیطزیست باشد.
در مجموع میتوان گفت؛ قدر مسلم درآمدزایی از طریق گردشگری و آن هم با وجود پتانسیلهای خوب ایران (دریاچه ارومیه و دریاچه نمک قم در دل کویر) در این حوزه هم پایدارتر و هم منطقیتر خواهد بود.
منبع: عصر ایران
کلیدواژه: دریاچه نمک قم دریاچه ها خشک شده
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۹۳۷۶۷۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
رویای شیرین پریشان و دریاچهای که دیگر نیست
خبرگزاری مهر - گروه استانها: دریاچه پریشان یکی از زیباترین و بزرگترین دریاچههای آب شیرین کشور و خاورمیانه است که در بخش مرکزی جره و بالاده از توابع شهرستان کازرون در استان فارس قرار گرفته است. این دریاچه با مساحتی نزدیک به ۴۳۰۰ هکتار و با ارتفاع ۸۲۰ متری از آبهای آزاد در کنوانسیون رامسر به عنوان تالاب بینالمللی ثبت و در تقسیمبندی مناطق جز مناطق حفاظت شده محسوب میشود و به نامهای مور، فامور و پریشان شناخته میشود و میلیونها سال زیستگاه انواع ماهیها، آبزیان و پرندگان بومی و غیر بومی بوده است.
دوره خشکی دریاچه پریشان از سال ۱۳۸۸ به دلیل کمبود بارندگی و حفر صدها چاه مجاز و غیرمجاز در اطراف آن برای استفاده در امور کشاورزی آغاز شد و حال سالها از خشکی دریاچه پریشان گذشته و این دریاچه هنوز احیا نشده و هر روز نیز امید به جاری شدن آب در بستر پریشان کمتر میشود.
طی سالهای گذشته بستر خشک دریاچه پریشان با معضلهای مختلفی دست و پنجه نرم کرده که از مهمترین آن میتوان به فرونشست زمین و فرسایش خاک بستر اشاره کرد که این مشکلات نمونهای از بی مهری انسان به طبیعت را نشان میدهد.
تالابی که بستر ریزگردها شد
محمدجواد سیاح پور مدیر پایگاه پژوهش و اطلاع رسانی تالاب بینالمللی پریشان از حال پریشان در سالی که گذشت به مهر میگوید: وضعیت بارش باران در سال گذشته در منطقه کازرون و جنوب غرب استان مطلوب نبود و زمستان خشکی را سپری کردیم ولی خوشبختانه بارندگیهای نسبتاً خوبی که در سال زراعی ۱۴۰۱_۱۴۰۲ رخ داد باعث رشد پوشش گیاهی بسیار مناسبی در بستر دریاچه پریشان شد به نحوی که این پوشش گیاهی در تابستان گذشته باعث تثبیت خاک، جلوگیری از برخواستن ریزگردهای بستر و در نتیجه عدم آلودگی هوا و محصولات کشاورزی در حومه تالاب پریشان شد.
وی افزود: این امر نتیجه اتحاد و همکاری جامعه محلی، اداره محیط زیست و سازمانهای مردمنهاد شهرستان با یکدیگر بود که در سال گذشته با برخورد قانونی و قاطع با متخلفان باعث جلوگیری از ورود دامهای غیر بومی و چرا در بستر تالاب پریشان شدند.
سیاح پور با اشاره به معیشت اهالی منطقه میگوید: چون معیشت منطقه بر کشاورزی استوار است همچنان خشکیدگی تالاب بینالمللی پریشان و کشاورزی ناپایدار در اطراف دریاچه سبب شد بخش اعظمی از ذخایر آبی زیر بستر تالاب در فصلهای پاییز و زمستان ۱۴۰۲ کشیده شود.
طی دو سال گذشته چرای دام در بستر تالاب خشک پریشان باعث از بین رفتن پوشش گیاهی، کوبیده و پودر شدن خاک شده است
در سال گذشته با افزایش کشتهای آبی در فصل پاییز و زمستان خشک و در پی آن افزایش حجم برداشت آب از سفرههای زیرزمینی و همچنین تعدد اراضی کشاورزی باعث افزایش EC آب در برخی روستاها و شوری آب چاهها شد. هرچند شاهد بارندگی نسبتاً خوبی در سال جدید بودهایم اما این مقدار بارش التیامی بر وضعیت خشک تالاب پریشان از نظر افزایش چشمگیر سطح آبهای زیرزمینی و یا احیا نداشته است و باید منتظر نتیجه بارشهای اردیبهشت نیز بمانیم ولی امیدواریم مانند سال گذشته این بارشها حداقل باعث غنی سازی پوشش گیاهی بستر در فصل بهار شده و مانع از برخواستن ریزگردها و آلودگی هوای منطقه و در فصل تابستان شود.
وی همچنین گفت: بارشهای اول سال میتواند حداقل افزایش سطح ایستابی آبهای زیرزمینی باشد که این امر به نفع چاههای کشاورزی است چون تا حدودی از املاح پاک شده و در پی آن EC آب و شوری کمتر میشود ولی متأسفانه چون حجم برداشت آبهای زیرزمینی بسیار زیاد است این وضعیت نمیتواند برای چاههای آب کشاورزان پایدار باشد و طی مدت کوتاهی مجدداً سطح EC آب افزایش و چاهها شور خواهند شد.
بارشهای اول سال میتواند از شوری آبهای زیرزمینی تالاب پریشان کم کند
سیاحپور بیان کرد: تالاب بینالمللی پریشان در سالهای پر آبی بیش از ۵۰ میلیون متر مکعب ظرفیت مخزن داشته است که با توجه به برداشت سالانه بیش از ۴۰ میلیون متر مکعب آب از سفره زیرزمینی تالاب برای امر کشاورزی، نمیتوان امیدی به بارشها طی چندسال آینده داشت زیرا برای بازگشت به دوران پر آبی تالاب، بستر پریشان نیازمند ۲۰۰ میلیون متر مکعب آب یعنی ۴ برابر ظرفیت مخزن اولیه است چون تالاب پریشان از منبع اصلی خود و سفرهای زیرزمینی آب از دست داده است و طبق وضعیت جوی و خشکسالی کشور تالاب پریشان با بارش در دو فصل پاییز و زمستان طی چند سال احیا نمیشود و این بارندگیها فقط میتواند حال سفرهای زیرزمینی و چاههای کشاورزی حومه تالاب را بهبود بخشند و پوشش گیاهی بستر را تا حدودی حفظ کند.
عدم وجود الگوی صحیح کشت در محدوده تالاب پریشان
به گفته وی مهمترین معضلی که در مدیریت کشاورزی در اطراف تالاب پریشان در طی چند دهه اخیر وجود داشته و هیچ تلاشی جهت تصحیح و بهبود آن صورت نگرفته است عدم وجود الگوی صحیح کشت در محدوده تالاب پریشان است که این امر باعث شده کشاورزان منطقه فارغ از حساسیتهای موجود نسبت به منابع طبیعی اعم از آب، خاک و ویژگیهای بومی و مزیتنسبی منطقه کشت انجام دهند، کشاورزان جهت افزایش سود به سراغ کشتهایی میروند که لزوماً سود تضمینی ندارد و در فصل برداشت با توجه به کشت فراوان آن محصول در منطقه دچار ضرر و زیان میشوند، مانند کشت گوجه فرنگی در شهرستان که در فصل برداشت قیمت این محصول به دلیل فراوانی به حداقل رسیده و معمولاً کشاورزان به ناچار محصول خود را با قیمت ناچیزی به شرکتهای ربسازی میفروشند و گاهاً متضرر میشوند.
معیشت مردم محلی به تالاب وابسطه است
مدیر پایگاه پژوهش و اطلاعرسانی تالاب بینالمللی پریشان با انتقاد از ضعف مدیریت کشاورزی در نقاط مختلف کشور میگوید: نباید فراموش کنیم که در حومه تالاب پریشان معیشت و حیات صدها خانواده به کشاورزی وابسته است و عدم مدیریت صحیح کشاورزی در کل کشور سبب شده بسیاری از تالابها، رودخانهها و منابع آب زیرزمینی تاوان این ضعف مدیریت در بخش کشاورزی را دهند.
به گفته وی نزدیکترین تهدید برای تالاب پریشان در سالهای اخیر خروجی آب از کروکی چاههای اطراف تالاب بوده است و با توجه به اینکه برخی از چاهها در اطراف تالاب خشک و بعضی شور شدند و امکان کشاورزی برای آنها وجود ندارد ولی امروزه میبینیم عدهای که چاههای پرآب شیرین دارند به صورت غیرمجاز و غیر قانونی آب فروشی میکنند و آب چاه خود را با قیمتهای کلان به کیلومترها آن طرف تر میفروشند و این مسئله معمولاً توسط چاهدارانی صورت میگیرد که نزدیک به چشمههای حیاتی تالاب پریشان چاه دارند.
وی همچنین گفت: تا زمانی که مدیریت آب و شورای تأمین شهرستان نتوانند مقابل خروج آب زیرزمینی تالاب از کروکی چاهها را بگیرند برخورد با چاههای غیر مجاز مؤثر نخواهد بود، چاههای غیر مجاز کوچک توسط خانوارها و کشاورزان کوچک حفر میشود اما عموماً فروش آب و خروج آب از کروکی توسط چاهها بزرگ و زمین داران بزرگ و افراد ثروتمند منطقه صورت میگیرد که میطلبد از سوی نهادهای حاکمیتی و قضائی که هرچه سریعتر با این تخلف برخورد قاطع شود.
مدیر پایگاه پژوهش و اطلاعرسانی تالاب بینالمللی پریشان در پایان گفت: دریاچه پریشان طی سال اخیر آرامش گذشته خود را ندارد، بی آبی دیگر به عنصر پایدار تالاب تبدیل شده و باید برای احیای آن نه تنها جوامع محلی آموزش ببینند بلکه متولیان امر هم برای احیای تالاب دست به کار شوند. این روزها امید به زنده ماندن پریشان کمرنگ تر از همیشه است.
کد خبر 6096739